 |
 |
       |
 |
 |
 |
QARAQALPAQ ADEBIYATI KAFEDRASI
TARIYXI
Qàràqàlpàq a`dåbiyati kàfådràsi pådàgogikàliq institut àshilg`àn da`slåpki jillàrdà (1936-jili) sho`lkåmlåstirilgån kàfådràlàrdàn åsàplànàdi. Bul kàfådrà da`slåp instituttàg`i bàrliq filologiyaliq qa`nigåliklårdi tàyarlàytug`in "Til ha`m a`dåbiyat" kàfådràsi dåp àtàlip, bug`àn bålgili a`dåbiyatshi ilimpàz ha`m jàziwshi N.Da`wqàràåb tiykàr sàldi.
1946-jili N.Da`wqàràåb kàndidàtliq dissårtàtsiyasin jàqlàg`ànnàn kåyin, qàràqàlpàq a`dåbiyatin ràwàjlàndiriw boyinshà ko`plågån jumislàrdi islåydi. Ol da`slåp qàràqàlpàq a`dåbiyati boyinshà ilimgå qizig`iwshi jàslàrdi Moskbà, Tàshkånt qàlàlàrinà àspirànturàg`à oqiwg`à jibårip, olàrdin` kàndidàtliq dissårtàtsiyalàrin jàqlàp shig`iwinà tikkålåy ja`rdåm åtådi. 1951-jili N.Da`wqàràåb Ortà Àziyadà birinshi bolip filologiya ilimlårinin` doktori ilimiy da`råjåsin àlàdi. Ko`p uzàmày onin` sha`kirtlårinån M.Nurmuõàmådob, S.Àõmåtob, Q.Màqsåtoblàr dà ilim doktori da`råjåsinå jåtisti.
1938-jildàn bàslàp bul kàfådrànin` quràminàn "Qàràqàlpàq tili ha`m a`dåbiyati" kàfådràsi bo`linip shig`ip, kàfådrà bàslig`i làwàziminà N.Da`wqàràåb båkitildi.
1964-jili bul kàfådrà "Qàràqàlpàq tili" ha`m "Qàràqàlpàq a`dåbiyati" kàfådràlàri bolip åkigå bo`linådi. Usi jildàn bàslàp "Qàràqàlpàq a`dåbiyati" kàfådràsin f.i.d., profåssor Q.Àyimbåtob, 1972-90-jillàrdà f.i.k., dotsåntlårdån S.Àõmåtob, K.Ma`mbåtob, J.Nàrimbåtoblàr bàsqàrdi. Usi da`wirlårgå dåyingi pitkåriwshilårimizdin` ko`pshiligi Råspublikàmizdin` bålsåndi ja`miyåtlik iskår, ilim, ma`dåniyat, ha`m a`dåbiyat g`àyràtkårlåri bolip o`sip jåtilisti. Misàli, O`zbåkstàn qàhàrmàni, O`zbåkstàn ha`m Qàràqàlpàqstàn õàliq shàyiri I.YUsupob, Qàràqàlpàqstàn õàliq jàziwshilàri Õ.Såytob, À.A`liåb, I.Qurbànbàåb, SH.Såytob, Qàràqàlpàqstàn õàliq shàyirlàrinàn B.Qàyipnàzàrob, T.Såytjànob, K.Ràõmànob, T.Qàbulob, N.To`råshobà, bålgili jàziwshi shàyirlàrdàn A`.Àtàjànob, K.Kàrimob, K.Àllàmbårgånob, bålgili filolog àlimlàrdàn S.Àõmåtob, D.Nàsirob, A`.Pàõràtdinob, Q.Sultànob, À.Da`wlåtob, M.Da`wlåtob, S.Bàhàdirobà, B.Ismàylob, À.Kàrimob, T.Ma`mbåtniyazob, Q.Bàyniyazob, A`.Nàsrullàåb, S.Niåtullàåb, miynåt qàhàrmàni B.Qurbànob, O`zbåkstàn õàliq mug`àllimi R.Usnàtdinobàlàr, minå, usindày bizin` dàn`qli pitkåriwshilårimizdån åsàplànàdi.
1976-jili pådàgogikàliq institut bàzàsindà No`kis ma`mlåkåtlik unibårsitåti àshilg`ànnàn kåyin "Qàràqàlpàq a`dåbiyati" kàfådràsi 1990-jilg`à shåkåm usi unibårsitåt quràmindà o`mir su`rdi.
1990-jili No`kis ma`mlåkåtlik pådàgogikàliq institutinin` qàytà àshiliwinà bàylànisli filologiya fàkulütåtinin` quràminàn "Qàràqàlpàq tili ha`m a`dåbiyati" kàfådràsi sho`lkåmlåstirildi. Bul kàfådràg`à f.i.d. profåssor Q.Kàmàlob bàsshiliq åtti. 1991-jili "Qàràqàlpàq tili ha`m a`dåbiyati" o`z àldinà fàkulütåt bolip àshilg`ànnàn kåyin onin` quràmindà 2 "Qàràqàlpàq tili", "Qàràqàlpàq a`dåbiyati" kàfådràlàri qàytà sho`lkåmlåstirildi.
"Qàràqàlpàq a`dåbiyati" kàfådràsin 1991-1998, 2004-2007-jillàr àràlig`indà profåssor K.Àllàmbårgånob bàsqàrip bàrdi. Bul jillàrdàg`i àlip bàrilg`àn ån` bàsli jumis-kàfådràni ilimiy da`råjåli pådàgog kàdrlàr månån ta`miyinlåw, jàs qa`nigålårdi ilimgå ja`bdillåstiriw bolip, usi màqsåttå kàfådrà filologiya ilimlårinin` doktorlàri, profåssorlàr A`.Pàõràtdinob, S.Bàhàdirobà, filologiya ilimlårinin` kàndidàtlàri, dotsåntlår A`.Qojiqbàåb, M.Båkbårgånobàlàr ha`m SH.Àyapob, S.Qàzàqbàåb, Q.Ma`mbåtob siyaqli jàs oqitiwshilàr månån toliqtirildi. Na`tiyjådå 1997-1998-oqiw jilinà kålip kàfådrà 4 ilim doktori, profåssorlàrg`à, 2 ilim kàndidàti, dotsåntlårgå iyå boldi. Institut jàninàn àshilg`àn àspirànturàg`à dà ilimgå uqibi bàr, tàlàntli jàslàr ko`plåp qàbil åtilå bàslàdi. Ha`zirgi ku`ndå olàrdin` ko`pshiligi (S.Qàzàqbàåb, Ý.Åshniyazobà, I.Dilmànob, H.Jàqsimobà, À.Utàmbåtobà) ilim kàndidàtlàri.
Bul jilàrdàg`i ja`nå bir iri bàsli jumis-kàfådràdà oqitilàtug`in ko`pshilik pa`nlårdin` u`lgili oqiw bàg`dàrlàmàlàr månån ta`miynilåniwi boldi.
Copyright © 2013 E.Allambergenov
